[Video] Gregorio del Pilar

Si Gregorio del Pilar o mas kilalang "goyo" ay ipinanganak sa probinsya ng bulacan sa taglay niyang katapangan ay isa siya sa pinaka batang herenal sa panahon ng pakikipagdigmaan laban sa espanyol. Sa kanyang murang gulang ay sumapi siya sa Katipunan at naging pinuno ng mga katipunero. Si Gregorio del Pilar ay nakilala din bilang isa sa pinaka matapang na herenal dahil sa kanyang taglay na katapangan ay maaga siyang namulat sa reyalidad at kung ano ang ginagawa ng españya sa ating bansa at sa mga ating kababayan. Sa kanyang unang panalo ay naganap sa bayang Quingua sa probinsya ng bulakan at ito ang nagpatanyag sa kanya. Ang kanyang huling laban ay naganap naman sa Tirad Pass na nasasakupan naman ng ilocos sur at siya ang huling heneral na sumuko sa kamay ng amerikano. Ipinagdiriwang din ng mga tao ang kabayanihan ni  Gregorio tungkol sa bayanihang "Pag-akyat sa Pasong Tirad, Pagpapatuloy ng kabayanihan ni goyo". Maraming kababayan ang bumibisita sa Tirad Pass monument upang balikan ang kabayanihang nagawa ni Gregorio del Pilar.

 

[Collage] Mga akda ni Marcelo Del Pilar

Noong 1882 ay isa siya sa nagtatag ng Diariong Tagalog na unang pahayagang nalimbag sa dalawang wika. Dito isinulat niya ang maraming propaganda laban sa mga kaaway.

Nang pangunahan niya ang maraming demonstrasyong humihingi ng pagpapatalsik sa mga prayleng Kastila ay pinaghanap siya ng mga awtoridad. Ito ang naging dahilan upang lumabas siya sa Pilipinas. Bago umalis ay itinatag niya ang Junta de Programa na nagpapalawak sa pandaigdigang propaganda.

Espanya ang pinuntahan ni Marcelo. Namalagi siya sa Madrid kung saan pinalitan niya si Graciano Lopez Jaena bilang editor ng La Solidaridad.

Upang hindi matunton ninuman, ilan sa mga tagong pangalang ginamit ni Marcelo ang mga sumusunod: Plaridel, Siling Labuyo at Dolores Manapat.

Ilan sa mga nakapagpababa ng tingin sa pamahalaang Espanya at sa mga prayleng Espanyol ay mga akda ni Marcelo sa Tagalog at Espanyol. Kabilang dito ang La Soberanía Monacal en Filipinas, Caiigat Cayó, Dasalan at Tocsohan, Pasióng Dapat Ipag-alab nang Puso nang Tauong Babasa, Sagót ng España sa Hibíc ng Filipinas at Ang Cadaquilaan nang Dios.

Nagkahirap-hirap si Marcelo sa pagpapalimbag ng La Solidaridad. Sa patung-patong na gawain sa opisina ay laging napupuyat ang manunulat. Malaking suliranin sa kanya na walang tulong pinansiyal na dumarating mula sa Pilipinas. May panahong hindi siya kumakain. May panahong hindi siya natutulog. Upang makalimutan ang gutom, may pagkakataong namumulot na siya ng nahitit na sigarilyo sa mga kalye.

Namatay si Marcelo sa sakit na tuberkulosis sa Barcelona noong Hulyo 4, 1896.

Piping saksi ang La Solidaridad sa matapat at dakilang pagmamahal sa bayan ni Marcelo Hilario del Pilar.

https://www.pinoyedition.com/talambuhay-ng-mga-bayani/marcelo-del-pilar/

[Infographics] Ang Bantayog ni Marcelo H. del Pilar: Bayani ng Rebolusyon ng Pilipinas

          Bilang parangal sa dakilang propagandista na kilala sa kanyang plakang pangalan na “Plaridel”, ang dambana na ito sa Sitio Cupang, Barangay San Nicolas, Bulakan, Bulacan ay unang ipinaglihi noong 1955 ng Samahang Bulacan, isang pangkat ng mga makabayang Bulakeño na pinangunahan ng pangulo nito, ang makatang si Jose Corazon de Jesus. Upang pormal na simulant ang pagpapatayo ng dambana, ang ground breaking ceremonies ay ginanap noong Agosto 30, 1956 na pinangunahan ni dating Pangulong Ramon Magsaysay. Ang seremonyo ay dinaluhan din ng apo ni Plaridel na si Rev. Fr. Vicente Marasigan S.J. na binasbasan ang site.

          Ang makasaysayang landmark ay idineklara bilang isang Pambansang Dambana noong Hulyo 7, 2006 sa pagiisyu ng National Historical Institute (NHI), na ngayon ay National Historical Commision of the Philippines (NHCP), ng Board Resolution No. 01,s 2006 at mula dito ay kinilala bilang Marcelo H. Del Pilar Shrine.

[Infographics] Bahay na Bato Bilang Museo ng Kilusang Propaganda

 

    Ang Museo ni Marcelo H. del Pilar na maaring mabisita sa Sitio Cupang, Barangay San Nicolas, bayan ng Bulakan ay isa sa mga natatanging yaman ng bayan sapagkat dito masasaksihan o matutunan ang mga inihandog ni Marcelo H. del Pilar sa bayan. Isa na rito ang pagpapabatid ng mga reporma na ninanais noong panahon ng pananakop ng mga Kastila at ang mga adhikain na nakadulog sa pagpapalaya ng kaisipan ng Filipino, at kalaunan…sa paglaya ng bansang Pilipinas.

    Ilan sa mga makasaysayang bagay na makikita sa museo ay ang La Solidarridad at mga ilang impormasyon tungkol kay Marcelo H. del Pilar, Mariano Ponce, Graciano Lopez-Jaena, at Jose Rizal. Ang museo ni Marcelo H. del Pilar ay mayroong limang galleries: Remembering Plaridel, Marcelo's Bulacan, The Making of Plaridel, Seven Years Away from Home at Back in the Motherland.

    Ito ay bukas sa publiko mula Martes hanggang Linggo, 8:00 am - 4:00 pm. Subalit ng dahil sa pandemya ang Museo ni Marcelo H. del Pilar ay sarado muna sa publiko alinsunod sa ipinaiiral na health protocol.

[Video] Talambuhay ni Erap

 

Natagpuan ni ‘Erap’ Joseph Ejercito Estrada ang papel niya sa buhay sa pelikula, bilang isang matipunong hampas-lupa, nakikipagbakbakan hanggang makatagpo ng marangal na pamumuhay sa gitna ng marahas at walang-awang lipunan. Mahusay na artista, naging bantog at mayaman si Estrada kahit na tutol ang mga magulang sa kakulangan ng dangal ng kanyang hanap-buhay. Nuong lamang 1969, nang mahalal si Estrada na alkalde ng San Juan, Rizal, nabawi ang kalooban ng mga magulang. Sa gulat ng marami, mahusay at bantog na alkalde si Estrada, at sa 16 taong panunungkulan, napahanga niya ang lahat sa dami at galing ng kanyang mga nagawa sa San Juan.

Naputol lamang ang kanyang pamumuno duon nuong Pebrero 1986 nang naghimagsik ang mga taga-Manila sa EDSA laban kay Ferdinand Marcos, na kakampi ni Estrada. Napasama siya sa mga itiniwalag ng bagong pamahalaan ni Pangulo Cory Aquino, ngunit nabalik siya sa politica nang nahalal siya sa sumunod na taon bilang senador ng Batasang Bayan. Nagpatuloy ang bagong buhay niya sa politica nang manalo siya bilang Pangalawa nuong 1992 nang naging Pangulo si Fidel Ramos.

Kinalaban siya ng pambato ni Ramos, si Jose de Venecia, sa sumunod na halalan ngunit sa kanyang palatok sa madla ng "Erap Para Sa Mahirap", at sa tulong ng mga dating kakampi niya sa pamahalaan ni Ferdinand, nanalo si Estrada. Nuong 1998, hinirang siyang Pangulo ng Pilipinas, ang pinakamalaking papel na maaari niyang gampanan sa buhay. Ang hirap lang, hindi nagampanan. Sa kanyang pagkahirang nagsimula, mula sa pinakamatayog na tagumpay niya, natupad ang pinakamasakit na bagsak ni Estrada. Marahil, dahil napahaba nang husto ang paggantimpala sa sarili, o maaaring nawaglit sa isip ang mga alituntunin na naghatid sa kanya sa Malacanang. Nakalimutan niya ang maraming pelikula niyang nilabasan, nalimot niya ang daan-daang papel ng pakikibaka na ginampanan, nalimot niya ang pamumuhay nang marangal.

Nalimot niya na marahas at walang-awa ang lipunan.

Agad kumalat ang balita ng midnight cabinet, lasingan sa hatinggabi sa Malacanang kasama ang mga kaibigan, inuman ng imported na alak, 1,000 piso ang halaga ng bawat bote. Kumalat ang bulungan ng suhulan at walang tigil na pagkurakot sa pamahalaan. Sitsit-sitsit din ang bahay para sa isa sa mga querida , mahigit 1 milyon piso ang halaga. Pinabayaan, hindi pinansin, walang tiyaga sa panunungkulan, hindi kaya o ayaw magtrabaho, nawalan ng tuntunin ang pamahalaan ni Estrada. Sinabayan pa naman ng pagbagal ng kalakal at paghanapang-buhay sa Pilipinas at buong Asia kaya nainis at nabalisa ang mga nagkakalakal at mga nagpupundar, ang mga bangko at kawanihan ng pananalapi sa patuloy na pagkalugi sa Pilipinas, lalo na sa Makati.

Nakasama ng mga inis at ng mga balisa ang 3 pang pangkat na galit sa pagiging pangulo ni Estrada, at sa loob ng 2 taon lamang, naglinaw ang opposition:

Mga inis at balisang nagkakalakal at nagsasalapi na nalulugi sa Makati , hindi nakasali o nausog ng mga alalay ni Estrada.

Simbahang katoliko. Nuong kampanya pa lamang, ipinagmalaki na ni Estrada ang dami ng kanyang mga querida, ang kanyang mga anak sa labas, mga eskandalong tangi at hinangaan, pahiwatig ng pagkalalaki, ngunit itinuring ng simbahan na sampal sa mga utos ng simbahan at pagyurak sa pag-aamuki ng mga pari sa mga sumasamba.

Mga old guard politico, lalo na ang mga pinuno ng unang EDSA na nagpabagsak kay Marcos. Tinalo na nga ang isa sa kanila, si Jose de Venecia, sa halalan nuong 1998, may insulto pa si Estrada tuwing tututol sila sa mga balak, Ako ang nahalal na pangulo, hindi kayo!.

Ang mga pahayagan at media, maiglap na ikinakalat sa buong kapuluan ang anumang bulong at sumbong laban kay Estrada o sa kanyang mga kaibigan at tauhan. Ilang ulit, naghiganti si Estrada sa ilang pahayagan, nilibak niya ang sinuman sa media na pumintas sa kanyang pamamahala.

Sinuman ang nais maging pinuno ng bayan ay laging luhod sa mga pangkat na ito, kahit na si Ferdinand nuong una, ngunit hindi lamang sila inirapan, hinamon pa at ginapi ni Estrada.

Sumubo ang baho nuong Oktobre 9, 2000, nang naghayag si ‘Chavit’ Luis Singson, governador ng Ilocos Sur at kainuman ni Estrada, na “nilagyan” niya si Estrada ng 8 milyon dolyar na suhol mula sa mga nagpapasugal ng jueteng, at mahigit 2 milyong dolyar na kurakot mula sa buwis sa tabako. Mabilis ang mga sumunod na pangyayari. Pagkaraan ng 5 araw, nagbitiw ang Pangalawa ni Estrada, si Gloria Macapagal Arroyo, sa tungkulin bilang kalihim ng Social Welfare and Development at sumama sa opposition. Wala pang 10 araw pagkahayag ni Governador Singson, nuong Oktobre 18, 2000, sinimulang usisain ng house of representatives ng Batasang Bayan ang mga ulat ng suhol at pagkaltas sa buwis. Sa kalagitnaan ng pag-uusisa, nuong Nobyembre 2, 2000, tumiwalag ang maraming kinatawan at mga pinuno ng Batasan mula sa pangkat pampolitica ni Estrada, ang PMP o Pwersa ng Masang Pilipino at nagbitiw sa tungkulin ang 6 kasapi sa kanyang cabinete. Isang buwan lamang mula nang magsuplong si Singson, nuong Nobyembre 13, 2000, naglabas ang mga kinatawan ng Batasan ng impeachment o paratang kay Estrada upang alisin siya mula sa pagka-pangulo.

Nagsimula nuong Disyembre 7, 2000, ang paglitis kay Estrada ng mga senador sa Batasang Bayan, sa pamumuno ni Hilario Davide Jr., punong hukom ng Philippine Supreme Court sa mga paratang na:

...Tumanggap daw si Estrada ng 8.5 milyon suhol mula sa mga nagpapasugal...

...Kumarakot daw si Estrada ng 2.7 milyon mula sa buwis sa tabako. Hinuwad pa raw ang pahayag niya ng kita, upang makadaya sa pagbayad ng pansariling buwis...

...Hinadlangan daw ni Estrada ang pag-usig sa kaibigan niya ng Securities and Exchange Commission sa salang pandaraya sa stock market...

...Bawal sa Konstitusyon ang magpayaman habang nanunungkulan, ngunit nagpayaman daw si Estrada habang Pangulo ng Pilipinas nang sumali siya sa pagkakalakal ng lupa ng pamilya niya...

Tahimik ang pagdinig ng mga tao sa mga hayag ni Singson, ngunit nagimbal ang buong kapuluan sa testigo ni Edgardo Espiritu, dating kalihim ng pananalapi at tauhan ni Estrada sa Malacanang, na katuwang si Estrada ni Dante Tan sa BW Resources Company, na inuusig ng Securities and Exchange Commission dahil sa pandaraya sa stock market . Sabi daw ni Estrada kay Espiritu na malaki ang kinikita niya sa BW Resources. Kaya ayaw daw ituloy ang pag-usig sa compania.

Lalong naniwala ang maraming tao na may mga kasalanan si Estrada nang tumestigo si Clarissa Ocampo, vice president ng Equitable-PCI Bank na lumagda si Estrada sa pangalang Jose Velarde sa mga dokumento ng 10 milyon pisong pautang. Nuong Disyembre 20, 2000, nagbitiw ng tungkulin si George Go bilang pangulo ng PCI Bank. Kasama sa mga dokumento mula sa PCI ay isang sobre na nais buksan ng 10 kinatawan ng Batasan na tagapag-usig sa impeachment. Magpapatunay daw na mahigit 63 milyon dolyar ang naipon ni Jose Velarde sa iba’t ibang deposito sa PCI.

Hindi tinukoy sa mga paratang!  Ang tutol ng mga senador na nagtatanggol kay Estrada sa impeachment. Sa botohan kung bubuksan ang sobre, 11 senador ang kumampi kay Estrada na walang kinalaman sa impeachment ang mga dokumento, samantalang 10 senador lamang ang bumoto na isali ang mga dokumento sa paglitis kay Estrada. Nanatiling nakasara ang sobre at, nuong Enero 16, 2001, nilisan ni Senador ‘Nene’ Aquilino Pimentel, pinuno ng Senado, ang paglilitis sapagkat maliwanag na hindi makakamit ang boto ng 15 senador na kailangan upang maalis sa pagka-Pangulo si Estrada. Sumunod na araw, lumisan na rin ang 10 kinatawan ng Batasan na umuusig, pinamunuan ni Joker Arroyo. Sumama sila sa libu-libong tao na nagsimulang magkumpulan sa Dambana ng EDSA upang manawagan kay Estrada na umalis na sa Malacanang.

(Source: https://bit.ly/3w7c9GN)

[Drawing] Joseph Estrada

Si Jose Marcelo Ejercito (ipinanganak 19 Abril 1937), na mas kilala bilang Joseph Ejercito Estrada, o Erap ang ika-13 Pangulo ng Pilipinas mula 1998 hanggang 2001.

Siya ay isang dating aktor at nagsilbi bilang alkalde ng San Juan, senador at pangalawang pangulo bago naging pangulo ng Pilipinas noong 1998.

Tumakbo si Estrada sa ilalim ng partidong Grand Alliance for Democracy at matagumpay na nahalal sa Senado ng Pilipinas (Ika-walong Kongreso). Sa 24 kandidato para sa senado, si Estrada ang ika-16 kandidatong may pinakamataas na boto.

Nahirang siya bilang Chairman of the committees on Cultural, Rural Development, and Public Works. Siya rin ay naging Vice Chairman of the Committees on Health, Natural Resources and Urban Planning. Kabilang sa mga panukalang batas na isinulong nya ay yaong ukol sa agrikultura, mga proyektong irigasyon sa pagsasaka at pagpapalawig at pag-protekta sa kalabaw. Noong 1989, tinanghal siya ng Philippine Free Press bilang isa sa “Three Outstanding Senators of the Year”.

Bilang senador, bumoto siyang tapusin na ang Kasunduang baseng militar ng Estados Unidos at Pilipinas na nagresulta sa pag-alis ng mga Amerikanong servicemen sa Clark Air Base sa Pampanga at Subic Naval Base sa Zambales.

Nakatulong nang malaki sa pagkakapanalo niya bilang Bise Presidente ang kaniyang popularidad bilang aktor noong halalan ng Pangalawang Panguluhan noong 1992. Siya ay nagwaging pangalawang pangulo ngunit ang kanyang running mate na si Danding Cojuangco ay natalo sa pagkapangulo kay Fidel Ramos. Bilang Pangalawang Pangulo, pinamahalaan ni Estrada ang Komisyon Laban sa Krimen (Presidential Anti Crime Commission) mula 1992 hanggang 1997.

Noong 1998, nanalo si Estrada sa halalan sa ilalim ng partidong Laban ng Makabayang Masang Pilipino (LAMMP). Nakakuha siya ng 10,956,610 boto o 39.6% ng lahat ng boto. Ang kanyang islogan sa kanyang panganampanya ang "Erap Para sa Mahirap". Sa kanyang talumpati sa inaugurasyon noong 30 Hunyo 1998, isinaad ni Estrada:

“

Ngayon pa lamang, ang mga kamag-anak ko ay nilalapitan na ng kung sinu-sino. Kung anu-anong deal at kickback ang ipinangangako. Binabalaan ko sila: ang kanilang inilalapit ay ebidensiyang gagamitin ko sa pag-usig sa kanila, kapag itinuloy nila ang kanilang maruming balakin. Tandaan nila ito. Lalong mabuti, maghanda sila. Huwag nila akong subukan! Sa aking administrasyon, walang kaibigan, walang kumpare, walang kamag-anak.

”

Siya ay napatalsik sa pagkapangulo noong 2001 matapos akusahan ng korupsiyon na humantong sa impeachment at pagpoprotesta ng mga tao sa tinatawag na "EDSA II". Siya ay nahatulang nagkasala sa kaso ng pandarambong at nahatulan ng Reclusion perpetua. Siya ay humiling ng kapatawaran at pinatawad ni Gloria Arroyo noong 2007.

(Source: https://tl.wikipedia.org/wiki/Joseph_Estrada)

 

[Photo] Francisco Balagtas

Francisco Balagtas y de la Cruz o mas kilala bilang Francisco Balagtas (ang kaniyang palayaw ay Kikong Balagtas o Kiko) ay itinuturing na isa sa mga pinakadakilang Pilipinong pampanitikan na laureate para sa kaniyang epekto sa panitikang Filipino.

Siya rin ay kilala bilang Francisco Baltazar, ang apelyido na "Baltazar", ay ang legal na apelyido na napili ng mga Balagtas matapos iutos ni Gobernador-Heneral Narciso Claveria y Zaldua noong 1849 na lahat ng mga katutubo ay dapat na gumamit ng Espanyol na apelyido sa halip na katutubong apelyido. 

Ito ay ilan sa kanyang mga akda:

• Orosmán at Zafira
• Don Nuño at Selinda
• Auredato at Astrome
• Clara Belmore
• Abdol at Misereanan
• Bayaceto at Dorslica
• Alamansor at Rosalinda
• La India elegante y el negrito amante
• Nudo gordeano
• Rodolfo at Rosemonda
• Mahomet at Constanza
• Claus (isinalin sa Tagalog mula sa Latin)
• Florante at Laura pinaka-tanyag na gawa ni Balagtas)
• Mariang Makiling

Sinasabi na ang mga pagsubok na napagdaanan ni Balagtas at ang kaniyang pagsusumikap upang malagpasan ang mga ito, ang nagtulak sa kaniya upang maging isang mabisa at matagumpay na makata.

[Article] Ang talambuhay ni Francisco Balagtas

(Source of Image: https://bit.ly/3bdcvUi)

Si Francisco Balagtas, ay isang kilalang Pilipinong makata. Siya ay kinikilala bilang "Prinsipe ng Manunulang Tagalog" at itinuturing na William Shakespeare ng Pilipinas para sa kanyang kontribusyon sa panitikang Pilipino. Ang sikat na romantikong pag-iibigan ng ika-19 na siglo, ang Florante at Laura, ay kanyang likha. Si Francisco Baltazar kilala bilang Kikong Balagtas o Kiko ay isinilang noong Abril 2, 1788 nina Juana dela Cruz at Juan Baltazar sa Barrio Panginay, Bigaa (na kilala ngayon bilang Balagtas sa kanyang karangalan), sa lalawigan ng Bulacan. Siya ang bunso ng kanyang mga kapatid na sina Felipe, Concha, at Nicholasa. Nag-aral si Francisco sa isang parochial school sa Bigaa kung saan pinag-aralan niya ang mga panalangin at katekismo, at kalaunan ay nagtrabaho bilang houseboy para sa pamilyang Trinidad sa Tondo, Manila kung saan siya ay pinag-aral ng kanyang tiyahin sa Colegio de San Jose. Noong 1812, nagtapos siya sa degree ng Crown Law, Spanish, Latin, Physics, Christian Doctrine, Humanities, and Philosophy. Ang kanyang dalawang dating guro na si Dr. Mariano Pilapil at José de la Cruz na isang bantog na Tondo Poet ang nagturo sa kanya kung paano magsulat ng mga tula. Hinamon ni Jose de la Cruz si Balagtas upang mapabuti ang kanyang pagsusulat, at noong 1835 ay natagpuan niya ang kanyang musa na si Maria Asuncion Rivera nang lumipat siya sa Pandacan. Nagsalita siya tungkol sa kanya sa Florante sa Laura bilang 'Celia' at 'MAR'. Si Balagtas ay pinabilanggo Mariano Capule, isang maimpluwensya at mayamang lalaking kalaban niya sa pagmamahal kay Celia. Habang nasa kulungan ay isinulat ni Balagtas ang kanyang makasaysayang piraso ng Florante at Laura na inspirasyon ang mga elemento ng kanyang kasalukuyang buhay. Ang kanyang tula ay nakasulat sa Tagalog bagaman sa panahong iyon, ang Espanyol ay ang dominanteng wika sa pagsulat sa Pilipinas. Pinalaya si Balagtas mula sa bilangguan noong 1838 at inilathala niya ang Florante at Laura noong panahong iyon. Naging katulong siya sa Katarungan ng Kapayapaan nang lumipat siya sa Balanga, Bataan noong 1840, at pagkatapos ng labing anim na taon ay naging Major Lieutenant at punong tagasalin ng hukuman. Dalawang taon matapos niyang makilala si Juana Tiambeng ng Orion, Bataan, sila ay nagpakasal noong Hulyo 22, 1842. Nagkaroon sila ng labing-isang anak- limang lalaki at anim na babae. Gayunpaman, pito lamang sa kanila ang nabuhay. si Balagtas ay Namatay noong Pebrero 20, 1862 sa edad na 74. Ang kanyang huling hangarin ay walang sinuman sa kanyang mga anak ang sumunod sa kanyang mga yapak sa takot na sila ay dumaan sa parehong mga paghihirap na kanyang dinanas. Sinabi pa niya na mainam pang maputol ang kanilang mga kamay kaysa ang mga ito ay maging manunulat.